Kira Hukukunda Arabuluculuk
Tarihsel olarak baktฤฑฤฤฑmฤฑzda toplumumuzda uzlaลma kรผltรผrรผnรผ iรงinde barฤฑndฤฑran birรงok geleneฤimiz bulunmakla beraber hukuksal tarihรงesi olarak deฤerlendirdiฤimizde alternatif uyuลmazlฤฑk รงรถzรผm yollarฤฑndan arabuluculuฤun รผlkemizde รงok eski bir geรงmiลi bulunmamaktadฤฑr. Hukuk sistemimize 6325 sayฤฑlฤฑ Hukuk Uyuลmazlฤฑklarฤฑnda Arabuluculuk Kanunuโnun Haziran 2012 tarihinde yรผrรผrlรผฤe girmesi ve bir yฤฑl sonra da bu kanuna iliลkin yรถnetmeliฤin 26 Ocak 2013 tarihinde Resmรฎ Gazeteโde yayฤฑmlanmasฤฑyla bu sรผrece iliลkin hukuki zemin oluลturulmaya baลlanmฤฑล oldu.
Bununla beraber aslฤฑnda hedeflenen amaca ve arabuluculuฤa baลvuru sayฤฑlarฤฑnda baลlarda istenilen seviyelere ulaลฤฑlamadฤฑ. ลรผphesiz bunun altฤฑnda yatan temel nedenlerden biri de arabuluculuk kavramฤฑ ve arabuluculuk sรผrecinin topluma yeterince aรงฤฑklanamamasฤฑ ya da toplumdaki farklฤฑ gรถrรผลlerden dolayฤฑ yeterince bilgi aktarฤฑmฤฑnฤฑn saฤlanmamฤฑล olmasฤฑndan kaynaklanmaktaydฤฑ.
Arabuluculuฤun altฤฑnda yatan temel mantฤฑฤa uygun olarak sรผrecin tamamen iradi olarak baลlamasฤฑ ve ihtiyari arabuluculuk รผzerinden sรผrecin yรผrรผtรผlmesi gerekmektedir. Bununla birlikte toplum tarafฤฑndan bu kavramฤฑn daha iyi anlaลฤฑlmasฤฑ ve benimsenmesi iรงin ayrฤฑca uzun yargฤฑlama sรผreรงleri sonucunda taraflarฤฑn bu hususta tatmin olmamasฤฑndan dolayฤฑ bazฤฑ alanlarda dava aรงฤฑlmadan รถnce tรผketilmesi gereken bir zorunlu dava ลartฤฑ olarak dรผzenlenmiลtir.
Bunlardan ilk olarak ฤฐล Hukukunda Arabuluculuk 12.10.2017 tarihinde kabul edilenย 7036 sayฤฑlฤฑย ฤฐล Mahkemeleri Kanunuโnunย 3. maddesine dava ลartฤฑ arabuluculuk eklenmiลtir.
2019 yฤฑlฤฑnda ise Ticari uyuลmazlฤฑklarda arabuluculuk dava ลartฤฑ olarak yasal dรผzenlenmesi yapฤฑlmฤฑลtฤฑ. 2020 yฤฑlฤฑna gelindiฤinde ise Tรผketici Hukukunda arabuluculuk sรผreci dava ลartฤฑ olarak gelmiลtir.
Ve son olarak 5 Nisan 2023 tarihli ve 32154 sayฤฑlฤฑ Resmรฎ Gazeteโde yayฤฑmlanarakย 7445 sayฤฑlฤฑ โฤฐcra ve ฤฐflas Kanunu ile Bazฤฑ Kanunlarda Deฤiลiklik Yapฤฑlmasฤฑna Dair Kanunโ ile รงok รถnemli deฤiลiklikler yapฤฑlmฤฑล, zorunlu ve ihtiyari arabuluculuk ile รงรถzรผmlenmesi iรงin uyuลmazlฤฑklarฤฑn kapsamlarฤฑ geniลletilmiลtir. Bu deฤiลiklikle beraber 1 Eylรผl 2023 tarihinden itibaren Kira Uyuลmazlฤฑklarฤฑ alanฤฑnda dava aรงฤฑlmadan รถnce zorunlu arabulucuฤu baลvurulmasฤฑ gerektiฤi yasalaลmฤฑลtฤฑr.
ลรผphesiz insanฤฑn en temel haklarฤฑndan birisi barฤฑnma hakkฤฑdฤฑr. Kira sรถzleลmeleri tam iki tarafa borรง yรผkleyen sรถzleลmelerden olup bir tarafta kiraya veren yer alฤฑrken, diฤer tarafta kira bedelini รถdeme karลฤฑlฤฑฤฤฑnda taลฤฑnmazฤฑn kullanฤฑmฤฑnฤฑ gerรงekleลtiren kiracฤฑ yer almaktadฤฑr. Bu noktada ลunu belirtmek gerekir ki kanun koyucu kira sรถzleลmelerine oldukรงa รถnemli bir yer ayฤฑrmฤฑล olup kiracฤฑyฤฑ kiraya veren karลฤฑsฤฑnda bazฤฑ hususularda koruma ihtiyacฤฑ hissetmiลtir. Sรถzleลme serbestisi kapsamฤฑndaย hukuka ,ahlaka ve kamu dรผzenine aykฤฑrฤฑlฤฑk olmamakla beraber kira sรถzleลmelerinde de serbestlik sรถz konusudur fakat kira sรถzleลmesinde taraflarฤฑn eลit konumda bulunmamasฤฑ sebebiyle mutlak anlamda bir sรถzleลme serbestisinin benimsendiฤini sรถylemek doฤru olmayacaktฤฑr. รzellikle kira bedelinin belirlenmesi aรงฤฑsฤฑndan bakฤฑldฤฑฤฤฑnda sฤฑnฤฑrlandฤฑrmalarฤฑn getirilmiล olduฤu aรงฤฑktฤฑr. รrneฤin TBK 344 โTaraflarฤฑn yenilenen kira dรถnemlerinde uygulanacak kira bedeline iliลkin anlaลmalarฤฑ, bir รถnceki kira yฤฑlฤฑnda tรผketici fiyat endeksindeki oniki aylฤฑk ortalamalara gรถre deฤiลim oranฤฑnฤฑ geรงmemek koลuluyla geรงerlidir. Bu kural, bir yฤฑldan daha uzun sรผreli kira sรถzleลmelerinde de uygulanฤฑr.โ Denilmek suretiyle burada bir nevi zayฤฑf olan taraf, kiracฤฑyฤฑ korumaktadฤฑr. Hatta bilindiฤi รผzere รงok tartฤฑลmalฤฑ olan ve uygulamada yer alan %25 lik kira sฤฑnฤฑrlamasฤฑ uygulamasฤฑnฤฑn getirilmiล olmasฤฑ da bu durumu destekler niteliktedir. 6098 sayฤฑlฤฑ Tรผrk Borรงlar Kanunuโnun Geรงici Madde 1 hรผkmรผne eklenen ve 8 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihlerinde yenilenecek kira sรถzleลmelerindeki bu %25 lik oran 1 yฤฑl daha uzatฤฑlmasฤฑna karar verilmiล olup 15 Temmuz 2023 tarihinde Resmi Gazeteโ de yayฤฑmlanmฤฑล ve yรผrรผrlรผฤe girmiลtir. Bรถylece Kanuna eklenen geรงici 2. Madde ile 1 Temmuz 2024 tarihine kadar kira artฤฑล oranฤฑ %25 olarak belirlenmiล olmuลtur. ฤฐlgili kanun hรผkmรผ 15 Temmuz 2023 tarihinde ve 32249 sayฤฑlฤฑ Resmรฎ Gazeteโ de yayฤฑmlanarak yรผrรผrlรผฤe girmiลtir. ฤฐlgili deฤiลiklikler uyarฤฑnca, 02.07.2023 tarihinden itibaren geรงerli olmak รผzere 6098 sayฤฑlฤฑ Borรงlar Kanunuโna konut kira sรถzleลmelerinde kira artฤฑล oranฤฑnฤฑn sฤฑnฤฑrlฤฑ olduฤuna dair eklenen Geรงici Madde 2 hรผkรผmleri doฤrultusunda %25โlik kira artฤฑล oranฤฑ 1 Temmuz 2024โe kadar devam edecektir. Ayrฤฑca kiracฤฑ ve kiraya veren arasฤฑnda belirli sรผreli yapฤฑlan sรถzleลmenin sรผresinin sฤฑrf sรผresinin sona ermesi nedeniyle kiraya veren, kiracฤฑyฤฑ taลฤฑnmazdan tahliye edememektedir. Kiracฤฑ kaynaklฤฑ tahliye sebeplerine รถrnek vermek gerekirse, kiracฤฑnฤฑn en asli gรถrevi olan taลฤฑnmaza iliลkin kira bedelini รถdememiล olmasฤฑ, kiracฤฑnฤฑn veya varsa eลinin aynฤฑ ilรงe veya belde sฤฑnฤฑrlarฤฑ iรงerisinde oturabileceฤi bir konutu mevcutsa ve kiraya veren sรถzleลme yapฤฑlฤฑrken bu durumu bilmemesi gibi durumlar sรถz konusu olmaktadฤฑr. Gรถrรผldรผฤรผ รผzere kira hukukuna iliลkin sรถzleลme ve sรผreรงler aslฤฑnda รงok teknik konulardฤฑr. Sรผresi iรงerisinde aรงฤฑlmamฤฑล bir tahliye davasฤฑnda kiraya veren haklฤฑ dahi olsa davasฤฑnฤฑnฤฑn usulden reddi sรถz konusu olabilmektedir. Gรผnรผmรผzde toplumun bรผyรผk bir kฤฑsmฤฑnฤฑ ilgilendiren kira hukuku ve kiraya veren โ kiracฤฑ iliลkileri yapฤฑlan deฤiลiklikler ve geliลen ekonomik sรผreรงler aรงฤฑsฤฑndan artฤฑk farklฤฑ bir noktaya gelmiลtir. Yakฤฑn รงevremizde bile gerek kiraya veren ve gerekse kiracฤฑ konumunda birรงok kiลi bu husustan muzdarip olup uyuลmazlฤฑklarฤฑn รงรถzรผmรผ iรงin mahkemelere baลvurmakta ve yargฤฑ sรผrecini baลlatmak istemektedirler. Fakat รถzel hukukta her tรผrlรผ uyuลmazlฤฑฤฤฑn รงรถzรผmรผnรผn yargฤฑ merciilerinden beklemek, mahkemelerdeki iลyรผkรผ arttฤฑrmakta bu da aslฤฑnda ister istemez her dosya iรงin gerekli incelemelerin yapฤฑlmadan karar verilmesine neden olmaktadฤฑr. Haliyle bu durumda makul sรผrede yargฤฑlanma hakkฤฑ kapsamฤฑnda deฤerlendirildiฤinde maฤduriyetlere sebebiyet vermektedir.
ฤฐลte tam da burada alternatif uyuลmazlฤฑk รงรถzรผm yollarฤฑna deฤinmek gerekmektedir. Zira gelinen nokta itibariyle alternatif uyuลmazlฤฑk รงรถzรผm yollarฤฑnฤฑn รถnemi fazlasฤฑyla artmฤฑลtฤฑr.
Taraflarฤฑn sulh olabildikleri ve รผzerinde serbestรงe tasarruf edebildikleri konular genel itibariyle arabuluculuฤa elveriลli alanlardฤฑr. Dostane ve kalฤฑcฤฑ bir รงรถzรผm yรถntemi olarak taraflar kendi aralarฤฑnda bir sonuca varamamasฤฑ ya da mรผzekare etme iradesi olmakla beraber sรผreci nasฤฑl yรผrรผtmesi gerektiฤini bilemememesi durumlarฤฑnda รผรงรผncรผ bir kiลiden yardฤฑm alarak sรผrecin doฤru yรถnetilmesi ile olumlu sonuรงlar alฤฑnabilir. Fakat burada รถnemle belirtmek gerekir ki รผรงรผncรผ kiลi olarak arabulucu bu sรผreรงleri gerek zamansal olarak ve gerekse taraflarฤฑn gerรงek istek ve amaรงlarฤฑnฤฑ aรงฤฑฤa รงฤฑkmasฤฑ konusunda gerรงeklik testi yaparak sรผreci iyi yรถnetmiล olmasฤฑ gerekmektedir. Kira Uyuลmazlฤฑklarฤฑna genel itibariyle baktฤฑฤฤฑmฤฑzda taraflar arasฤฑnda devamlฤฑlฤฑk arz eden bir sรผreรง olduฤu ve taraflarฤฑn devamlฤฑ surette iletiลim halinde olmak durumda kaldฤฑฤฤฑ bir alandฤฑr. Bu sebeple taraflar arasฤฑndaki bir anlaลmazlฤฑk olmasฤฑ gerek kiracฤฑ aรงฤฑsฤฑndan gerekse kiraya veren aรงฤฑsฤฑndan bรผyรผk bir sorun teลkil etmektedir. Hatta bu sorunlar kimi zaman รถzel hukuk alanฤฑnฤฑ aลarak taraflarฤฑn artฤฑk bu sorunlara karลฤฑ birbirlerine verdikleri tepkiler ceza hukukunu iรงinde barฤฑndฤฑran birtakฤฑm suรงlarฤฑn iลlenmesine de sebebiyet vermektedir. Gรผnรผmรผzde รถnceden de deฤindiฤimiz รผzere mevcut ekonomik ลartlar รงerรงevesince kira uyuลmazlฤฑklarฤฑ artmฤฑล olup sรผreรงte mรผmkรผn oldukรงa bozulan kira ve komลuluk iliลkilerinin temelinden รงรถzรผme kavuลmasฤฑ gerekmektedir. Taraflarฤฑn kendi aralarฤฑnda dostane รงรถzรผme kavuลturabileceฤi konulara baktฤฑฤฤฑmฤฑzda ise ,ย kira bedelinin รถdenmemesi, kira bedelininin tespit edilmesi ya da taลฤฑnmazฤฑnย tahliye edilmesi gibi taraflarฤฑn kendi aralarฤฑnda tasarruf ederek karar verebilecekleri alanlardandฤฑr.ย Bu uyuลmazlฤฑklarda arabuluculuya gitmek hem taraflarฤฑn huzuruna hem de toplumsal barฤฑลa katkฤฑ saฤlayacaktฤฑr. Arabuluculukta taraflarฤฑn tam olarak ne istediฤini bilmek ve ona gรถre gerรงeklik testi yaparak taraflarฤฑn รผzerinde anlaลamadฤฑฤฤฑ uyuลmazlฤฑฤฤฑ iyi bir ลekilde analiz etmek arabuluculuk sรผrecinin olumlu sonuรงlanmasฤฑ aรงฤฑsฤฑndan oldukรงa รถnemlidir. Bununla beraber arabulucunun taraflara yaklaลฤฑmฤฑ , iletiลimi, taraflarฤฑn arabulucu ve sรผreรงten beklentilerini de etkilemektedir. Her ne kadar arabuluculuk sรผrecinde bir yargฤฑlama yapฤฑlmasฤฑndan bahsedilmese de arabulucunun uyuลmazlฤฑk hakkฤฑndaki bilgi ve birikimi, sรผreci yรถnetirken kurmuล olduฤu otorite, kiลilerin sorun karลฤฑsฤฑndaki psikolojik duygu durumunun analiz edilmiล olmasฤฑ bunlarฤฑn hepsi uyuลmazlฤฑฤฤฑn olumlu sonuรงlanmasฤฑ iรงin birer fฤฑrsat doฤurmaktadฤฑr. Burada bahsettiฤimiz otorite elbette kiลilerin รผzerinde baskฤฑ kurarak , beyanlarฤฑnฤฑ etkileyecek nitelikteki bir otorite deฤildir. Aksine arabulucunun uyuลmazlฤฑk hakkฤฑndaki hukuki bilgisi , taraflara karลฤฑ saygฤฑ ve gรถrgรผsรผ, taraflarla olan iletiลimi, taraflara hukuki menfaatten รงok kazan- kazan tekniklerini uygulayarak sรผreรงte ortak bir uzlaลฤฑda buluลturmak iรงin รงaba gรถstermesi hususlarฤฑndadฤฑr.
Arabuluculukta iradilik ilkesinin bir sonucu olarak taraflarฤฑn uyuลmazlฤฑฤฤฑn temeline inmek, sorunu รงรถzmek ve sorun karลฤฑsฤฑnda empati yaparak sรผreรงte kalฤฑcฤฑ bir barฤฑล ortamฤฑ da saฤlamaktadฤฑr.
Arabulucunun da bu sรผreรงleri iyi yรถnetebilmesi iรงin gerek psikoloji alanฤฑnda gerekse etkili iletiลim yรถntemleri konusunda kendisi geliลtirmiล olmasฤฑ ve bu metodlarฤฑ ne ลekilde uygulamasฤฑ gerektiฤini bilmesi รถnem arz etmektedir.
รte yandan insan onuruna baฤdaลฤฑr ลekilde bir yaลam iรงin ลรผphesiz barฤฑnma hakkฤฑ oldukรงa รถnemlidir. Nitekim bu husus Anayasaโmฤฑzda da yer almaktadฤฑr. Anayasaโmฤฑzฤฑn 57. Maddesi Konut Hakkฤฑ baลlฤฑฤฤฑ altฤฑnda dรผzenlenmiลtir olup โDevlet, ลehirlerin รถzelliklerini ve รงevre ลartlarฤฑnฤฑ gรถzeten bir planlama รงerรงevesinde, konut ihtiyacฤฑnฤฑ karลฤฑlayacak tedbirleri alฤฑr, ayrฤฑca toplu konut teลebbรผslerini desteklerโ denilmektedir. Nitekim Sosyal bir devlet olmamฤฑz sebebebiyle Konut Hakkฤฑmฤฑza iliลkin bu maddeler Anayasaโmฤฑz ile de gรผvence altฤฑna alฤฑnmฤฑลtฤฑr. Barฤฑnma hakkฤฑnฤฑn Sosyal Devlet รงerรงevesince belli standartlarฤฑn altฤฑna dรผลรผlmeksizinย kiลilerin yaลamasฤฑna elveriลli konutlarda huzur, gรผven ve rahatlฤฑk unsurlarฤฑnฤฑ da iรงermelidir.
Bu sebeple konut hakkฤฑnฤฑn hukukumuzda baฤlayฤฑcฤฑ bir pozitif hukuk kuralฤฑna dรถnรผลtรผrรผlmesi oldukรงa รถnemlidir. Bu noktada Anayasaโnฤฑnย 57. Maddesindeki dรผzenenlenen Konut Hakkฤฑ aslฤฑnda bir dรผzenlemeden ziyade devletin Sosyal Devlet olmasฤฑndan dolayฤฑ รผzerine dรผลen gรถrevlerden biri olarak belirtebiliriz.
Konut hakkฤฑnฤฑn birรงok uluslararasฤฑ sรถzleลme ve Anayasadaki karลฤฑlฤฑฤฤฑ olarakย ve dรผzenlenme ลekli iรงin yukarฤฑda da izah ettiฤim รผzere โBarฤฑnma Hakkฤฑโ kavramฤฑ kullanฤฑlmaktadฤฑr .Fakat geniล anlamda deฤerlendirmek gerekirse zorla tahliye karลฤฑsฤฑnda gรผvence unsuru olma, kiralarฤฑn aลฤฑrฤฑ artmasฤฑ karลฤฑsฤฑnda bireylere gรผvence saฤlama, ลehir merkezlerine yakฤฑnlฤฑk veyahut uygun ulaลฤฑm altyapฤฑsฤฑ saฤlama gibi aslฤฑnda birรงok hususu iรงinde barฤฑndฤฑrmaktadฤฑr.
Konut hakkฤฑ, insan haklarฤฑ sฤฑnฤฑflandฤฑrmasฤฑ arasฤฑnda yer alan ikinci kuลak sosyal haklardan birisidir. Konut hakkฤฑ, sosyal haklardandฤฑr. Sosyal haklar ise adฤฑ รผzerindeย sosyal bir adaletin saฤlanmasฤฑna, sosyal eลitsizliklerin azaltฤฑlmasฤฑna ve toplumda ekonomik aรงฤฑdan zayฤฑf tarafฤฑ oluลturan gruplarฤฑn korunmasฤฑna iliลkin haklarฤฑ teลkil etmektedir.
Ekonomik olarak zayฤฑf tarafฤฑ oluลturan gruplarda devletin Sosyal Devlet olmasฤฑnฤฑn getirdiฤi sorumluluklar aรงฤฑsฤฑndan dava ลartฤฑ arabuluculuk kapasamฤฑnda olan iลรงi-iลveren uyuลmazlฤฑklarฤฑnฤฑ da gรถsterebiliriz. Gerek kira hukukundaki taraflar arasฤฑndaki eลitsizlik gerekse iลรงi-iลveren uyuลmazlฤฑฤฤฑ kapsamฤฑnda iลรงinin konumu benzer nitelikteki deฤerler bรผtรผnรผnรผ korumak adฤฑna getirilen ve dava ลartฤฑ arabuluculuk kapsamฤฑna dahil edilen alanlardฤฑr. Burada son olarak konut hakkฤฑ ile bir diฤer hak olan yerleลme hรผrriyetini de birbirinden ayฤฑrmak gerekmektedir. Konut Hakkฤฑ Sosyal Haklardan olup , yerleลme hรผrriyeti kiลi hak ve รถzgรผrlรผkleri arasฤฑnda yer alan birincil kuลak haklardandฤฑr. Aralarฤฑndaki temel ayrฤฑm ise birincil kuลak haklarda mรผmkรผn olduฤunca devletin bu haklara dokunulmasฤฑ istenmemektedir. Yani devlete negative edim yรผklenilmektedir. Konut hakkฤฑnda ise , devlete bu hakkฤฑn gerรงekleลmesi iรงin bir edim yรผklenilmektedir.
Arabuluculuk tamamen iradi olarak baลlayan, aksi taraflarca kararlaลtฤฑrฤฑlmadฤฑฤฤฑ sรผrece gizlilik รงerรงevesince yรผrรผtรผlen taraflarฤฑn รผzerlerinde serbestรงe tasarruf edebildikleri konularda bir ya da daha fazla arabulucunun yardฤฑmlarฤฑ ve sรผreci yรผrรผtmesi hususunda anlaลmaya varฤฑldฤฑฤฤฑ bir alternatif รงรถzรผm yรถntemi olarak sรผreci ifade edebiliriz.
Arabuluculuk sรผrecine hakim olan birtakฤฑm ilkelerimiz mevcuttur. Bunlar genel anlamda gizlilik, iradilik, arabulucunun tarafsฤฑz ve baฤฤฑmsฤฑz bir konumda yer almasฤฑ ve buna baฤlฤฑ olarak sรผrecin kontrolรผnรผn aslฤฑnda taraflarda olmasฤฑ ve bu noktada taraflarฤฑn eลitliฤi prensibidir. Burada รถzellikle รผzerinde durulmasฤฑ gereken ilkelerden biri arabuluculuฤun tamamen gรถnรผllรผlรผk esasฤฑna dayalฤฑ olarak sรผrece girilmesi ve sรผrecin devam ettirilmesidir.
Yani gรถnรผllรผlรผk ilkesi , sรผrece baลvuru ve sรผreci kabul etmede, sรผrecin devamฤฑnda ve bir sonuca varฤฑlmasฤฑnda tamamen taraflarฤฑn iradesi ve gรถnรผllรผฤรผ esastฤฑr.
Gรถnรผllรผlรผk ilkesi ile beraber kanunlarฤฑmฤฑza arabuluculuk sรผrecine iliลkin รถnemli geliลmeler arasฤฑnda gรถsterilen zorunlu dava ลartฤฑ arabuluculuฤun getirilmesidir.
Birรงok noktada tartฤฑลmalฤฑ hususlarฤฑ olmakla beraber zorunlu dava ลartฤฑ olarak arabuluculuฤun getirilmiล olmasฤฑ gรถnรผllรผlรผk ilkesine aykฤฑrฤฑlฤฑk teลkil etmememektedir. Nitekim arabuluculuฤa baลvurulmasฤฑ demek taraflarฤฑn hak arama hรผrriyetini kฤฑsฤฑtlayฤฑcฤฑ nitelikte bir durum teลkil etmemektedir. Ya da adฤฑnda da alternatif uyuลmazlฤฑk รงรถzรผmรผ olarak yer almasฤฑ mahkemelerin yargฤฑ egemenliฤine aykฤฑrฤฑlฤฑk teลkil etmemektedir. Dava ลartฤฑnda yalnฤฑzca taraflar baลvuru kฤฑsmฤฑnda bir zorunluluฤa tabi tutulmaktadฤฑrlar. Sรผrece iliลkin bir zorlama ya da ฤฑsrar sรถz konusu olmamaktadฤฑr. Hatta ฤฐล Hukukuโnda zorunlu dava ลartฤฑ arabuculucuk dรผzenlemesinin iptali iรงin de Anayasa Mahkemesiโnde dava aรงฤฑlmฤฑล, ancak bu dava oybirliฤiyle reddedilmiลtir. รรผnkรผ yine sรผrece baลlamak ve sรผrecin sonunda anlaลmaya varฤฑlmasฤฑnฤฑ saฤlamak tamamen iradi olarak yรผrรผtรผlmektedir. Herhangi bir hak arama รถzgรผrlรผฤรผnรผ gรผรงleลtiren ya da รถzรผne dokunan bir husus arabuluculuk iรงin yoktur. Ayrฤฑca zorunlu arabuluculuk รผlkemiz dฤฑลฤฑnda birรงok รผlkede de uygulananmaktadฤฑr. รrneฤin; Almanyaโda Bavyera Eyaleti Kanunuโna gรถre 750 Avro โyu aลmayan uyuลmazlฤฑklarda dava aรงฤฑlmasฤฑ iรงin รถncelikle bu uyuลmazlฤฑฤฤฑn dostane รงรถzรผm yรถntemi ile bir sonuca varฤฑlamamฤฑล olmasฤฑ aranmaktadฤฑr. Yine ฤฐtalyaโda da bazฤฑ uyuลmazlฤฑklar kapsamฤฑnda kiralayan-kiracฤฑ arasฤฑndaki uyuลmazlฤฑklar, aile iลletmelerindeki uyuลmazlฤฑklar, komลuluk iliลkilerinden kaynaklanan uyuลmazlฤฑklar vb dava aรงmadan รถnce arabuluculuฤa baลvuru bir dava ลartฤฑ olarak dรผzenlenmiลtir. Gรถrรผleceฤi รผzere dรผnyadaki birรงok รผlkede ve รผlkemizde mahkemelerin iลyรผkรผnรผn fazla olmasฤฑ, yargฤฑlama sรผreรงlerinin zor ve yฤฑpratฤฑcฤฑ olmasฤฑ gibi sebeplerden รถtรผrรผ taraflar alternatif uyuลmazlฤฑk yรถntemleri konusuna daha sฤฑcak bakmaktadฤฑrlar.
Arabuluculuฤun tarihรงesine baktฤฑฤฤฑmฤฑzda ilk olarak ihtiyari arabuluculuฤa yer verilmiล olmakla 2017 yฤฑlฤฑnda ฤฐล Hukukuโnda Zorunlu Arabuluculuk, 2019 โda Ticaret Hukukuโnda Zorunlu Arabuluculuk , 2020 yฤฑlฤฑnda Tรผketici Hukukuโnda Uzman Arabuluculuk ve nihayetinde 2023 Yฤฑlฤฑnda 6 farklฤฑ alanda daha zorunlu Arabuluculuk dava ลartฤฑ olarak Kabul edilmiล ve arabuluculuฤun yetki alanฤฑ geniลletilmiลtir.
Kira Hukukunda getirilen dava ลartฤฑ arabuluculuk ile 1 Eylรผl itibariyle arabuluculuฤa baลvuru sayฤฑsฤฑ 4 Kasฤฑm 2023 tarihine kadar Kira iliลkisinden kaynaklanan uyuลmazlฤฑklarda 50 bin 89 dosya kaydฤฑnฤฑn yapฤฑldฤฑฤ ve baลarฤฑ oranฤฑn yรผzde 59,16 olduฤu aรงฤฑklanmฤฑลtฤฑr.ย Ayrฤฑcaย bu oranlara baktฤฑฤฤฑmฤฑzda aslฤฑnda รงok ciddi oranda anlaลmazlฤฑฤฤฑn zaman ve paradan tasarruf ederek taraflarฤฑn talepleri doฤrultusunda olumlu sonuรงlanmasฤฑ aslฤฑnda taraflarฤฑn bu konuda uzlaลma odaklฤฑ yaklaลtฤฑฤฤฑnฤฑn bir kanฤฑtฤฑ olarak gรถsterilebilir. Genel itibariyle kira hukukunda uyuลmazlฤฑklarฤฑn temelinde รถzellikle son yฤฑllardaki enflasyonist ortamฤฑn gelmiล olduฤu nokta dikkate alฤฑndฤฑฤฤฑnda kira bedelinde yaลanan anlaลmazlฤฑklarฤฑn oluลturduฤunu sรถyleyebiliriz. รzellikle %25 lik bir zam artฤฑล oranฤฑn belirlenmiล olmasฤฑ kiraya veren aรงฤฑsฤฑndan bazฤฑ durumlarda maฤduriyetlere de sebep olmaktadฤฑr.
Netice itibariyle toplumun oldukรงa bรผyรผk bir kฤฑsmฤฑnฤฑ kapsayan ve yaลanฤฑlan benzer sorunlara hฤฑzlฤฑ ve daha az maliyetli olarak bir รงรถzรผm getirilmiล olmasฤฑ her iki taraf ve toplumsal barฤฑล aรงฤฑsฤฑndan oldukรงa รถnemli bir katkฤฑ saฤlamaktadฤฑr. Bu olumlu geliลmenin sรผreรงteki deneyimlerle de daha fazla deฤiลikliฤe uฤrayฤฑp geliลebilecek olmasฤฑ da oldukรงa รถnemli olduฤunu belirtmemiz gerekir.